-
81 эстафет
эстафет1. эстафета; соревнования команд в беге, плавании и т. д., в котором на определённом участке пути бегун (пловец) сменяется своим товарищем и передаёт ему условленный предмет (иймаш, куржталмаш да т. м. дене команда-влакын таҥасымашышт, тыгодым иктаж-могай рашемдыме верыште куржшо-влак (ийше-влак) шке йолташышт дене алмашталтыт да нунылан палемдыме предметым пуат)Ече эстафет лыжная эстафета;
эстафетым эртараш провести эстафету;
куштылго атлет-влакын эстафетышт эстафета легкоатлетов.
Эстафет кеч-кунамат оҥайын эрта. «Мар. Эл» Эстафета всегда проходит интересно.
Рвезе-влак коклаште эстафет дене Памар кыдалаш школышто тунемше ечызе-влак тале улмыштым ончыктеныт. «Мар. ком.» Среди мальчиков в эстафете показали себя лучшими ученики-лыжники из Помарской средней школы.
2. эстафета; предмет, передаваемый при таком соревновании (тыгай таҥасымаште пуымо могай-гынат ӱзгар)Эстафетым налаш взять эстафету.
– Ужам, кудло кумшо шуя эстафетым тудлан. А. Юзыкайн. – Вижу, шестьдесят третий, передаёт эстафету ему.
3. перен. книжн. эстафета; переход (передача) славных традиций от одного поколения к другому; а также сами традиции, передаваемые таким образом (ик тукымын вес тукымлан чапланыше йӱлам пуымыжо; тыге куснен толшо йӱла, сай тӱҥалтыш, паша)Паша чап эстафет Куженер районышто тӱҥалын. «Мар. ком.» Эстафета трудовой славы началась в Куженерском районе.
Геройло эстафет тукым гыч тукымыш кусна. «Мар. ком.» Героическая эстафета переходит из поколения в поколение.
4. в поз. опр. эстафетный, эстафеты; относящийся к эстафетеЭстафет пашкар эстафетная палочка;
эстафет куржмаш эстафетный бег;
эстафет иймаш эстафетный заплыв.
-
82 аллея
жаллея -
83 безверхий
-
84 березняк
мҡайынлыҡ, сауҡалыҡ, ҡайын урманы -
85 береста
жтуҙ, ҡайын туҙы -
86 берёзовик
мҡайын бәшмәгеҡайынлыҡта үҫкән ашарға яраҡлы бәшмәк -
87 берёста
жтуҙ, ҡайын туҙы -
88 берёстовый
-
89 более
1. см. больше2. в сочетании с нареч. и прил. образует сравн.-раҡ/-рәк, -ыраҡ/-ерәкболее или менее — аҙмы-күпме, күпмелер, бер аҙ, бер ни тиклем
не более и не менее как — артыҡ та, кәм дә түгел
теп-теүәл генә; более чем — бик, сиктән тыш, һуң дәрәжәлә, бигерәк тә, бөтөнләй
более того — улай ғына түгел, унан да бигерәк
-
90 вероятно
вводн. сл.ихтимал, моғайын, ахырывероятно, сегодня не будет дождя — бөгөн ямғыр булмаҫ, ахыры
-
91 вероятность
жихтималлыҡ, мөмкинлекпо всей вероятности — моғайын, ихтимал, булһа кәрәк
теория вероятности мат. — ихтималлыҡ теорияһы (математикала осраҡлы күренештәрҙе өйрәнеү бүлеге)
-
92 ветка
-
93 видать
Iнесов. см. видетьглаза б мои не видали кого-чего — күрмәһәм, яҡшыраҡ булыр ине
где это видано с союзом `чтоб` или с неопр. — был ни тигән эш, булған хәл түгел был (ризаһыҙлыҡ белдергәндә әйтелә)
II1. разг. в знач. сказ., безл.күреп булыу, күренеү2. разг. в знач. вводн. сл.күрәһең, ахыры, моғайынон, видать, весёлый человек — ул, күрәһең, күңелле кеше
от земли не видать — бик бәләкәй кәүҙәле, бот буйындай
(ни) зги не видать — ҡараңғы, күҙгә төртһәң күренгеһеҙ (күренмәҫлек)
-
94 видеться
1. несов.кому-чему и без доп.восприниматься зрениемкүренеү2. несов.кому-чемумысленно представляться, грезитьсякүренеү, һиҙелеү, төшкә кереү3. несов. с кем и без доп.встречатьсякүрешеү, осрашыукак видится в знач. вводн. сл.; прост. — күрәһең, булһа кәрәк, ихтимал, моғайын
-
95 видимость
1. жкүренеү, күреү мөмкинлеге, күренеүсәнлек2. жтыштан ғына (күренгән), һүрәтләнеш, кәүҙәләнеш, тышҡы (ҡиәфәт), күренешдля видимости прост. — күрер күҙгә генә, күҙ буяу өсөн
по (всей) видимости в знач. вводн. сл. — күрәһең, моғайын
-
96 видимый
1. прич. от видеть2. прил.күренеп торған, күренә торған, күренеүсән3. прил.явный, очевидный, заметныйап-асыҡ, асыҡ күренеп торған, күҙгә ташланып (күренеп) торған, билдәле булған4. прил.; разг.кажущийсятышҡы, тышҡы яҡтан күренгән, тойолған, булып күренгәнвидимое дело в знач. вводн. сл.; прост.: — 1) билдәле
2) моғайын, ихтимал, булһа кәрәк -
97 вокруг
1. нареч. и предлогнареч.тирә-яҡ, әйләнә-тирәоглянуться вокруг — тирә-яҡҡа күҙ ташлау, әйләнә-тирәгә ҡарау
2. нареч. и предлогпредлог с род. п.тирәһендә, әйләнәһендә, тирәләй, буйлаппутешествие вокруг света -донъя тирәләй сәйәхәт3. нареч. и предлогпредлог с род. п.тирәләй, ҡағылышлывокруг да около см. около; вокруг пальца обвести — төп башына ултыртыу, кәкре ҡайынға терәтеү
-
98 выписать
1. сов. чтояҙып алыу, күсереп (яҙып) алыу2. сов. чтонаписать тщательнотырышып яҙыу, ентекләп яҙыу, еренә еткереп яҙыу3. сов. чтотщательно нарисоватьентекләп төшөрөү (яһау)4. сов. чтояҙып биреү, яҙҙырып алыу, яҙып тоттороу5. сов. чтояҙылыу, алдырыу6. сов.кого-чтосығарыу, төшөрөү, төшөрөп ҡалдырыу7. сов.кого-чтописьменно вызватьсаҡыртыу, саҡыртып (саҡырып) алыу (алдырыу) -
99 год
1. мйылв прошлом году — уҙған йылда, былтыр
2. мо возрастейәш3. м мн. годыпериод временийыл, саҡ4. м мн. годыпромежуток времени в пределах десятилетияйылдаручебный (академический) год — уҡыу йылы, академик йыл
без году неделя шутл. — аяҡ баҫып өлгөрмәгән
башы инһә, аяғы инмәгән (күптән түгел, яңы ғына); в годах — оло йәштәрҙә
год от году; год от года — йылдан-йыл, йыл һайын
-
100 горбыль
См. также в других словарях:
қайынәпке — зат. сөйл. Қайынбике. Әуелі бұл кісінің қайынатасымен соғыстық, онан соң қ а й ы н ә п к е с і м е н шайқастық. Келе келе қайынінісімен де шекістік (Ж.Қорғасбек, Жынды қайың, 263) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ғайын — ар. зат. кітаб. Араб алфавитіндегі «Ғ» дыбысының айтылуы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын — зат. Қыз алып, қыз берген екі елдің күйеу мен келінге туыстық қатынасын білдіретін сөз … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын аға — сөйл. Қайнаға … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын бике — Ерлі зайыптылардың туған әпкелерінің оларға туыстық қатынасы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын ене — Әйелдің туған шешесі (еркекке қатысты). Ерлі зайыптылардың туған шешелерінің оларға туыстық қатынасы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын іні — Ерлі зайыптылардың өздерінен кіші ұл бауырлары … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын сіңлі — Күйеудің қарындастарының әйеліне туыстық қатынасы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын-жұрт — зат. Қыз беріп, қыз алысқан екі елдің қыз бен күйеуге жақындығын білдіретін сөз … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қайын сөз — (Рес., Орын.) керек сөз. Көңілге алса қ а й ы н с ө з табылады ғой (Рес., Орын.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ағайын-тума — зат. сөйл. Ағайын туған … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі